Help! Mijn baas is een autist...

Auteur: Carien Karsten | Intermediair


Je collega, leidinggevende of ondergeschikte onthoudt ieder detail en is een kei met getallen. Maar in het sociale contact is hij een hork. Hoe kun je toch prettig met hem samenwerken?
De aandoening autisme roept meteen associaties op met de film Rain Man, waarin Raymond in een eigen wereld leeft, nauwelijks contact maakt en sterk hecht aan vaste gewoonten en rituelen. Hij neemt alles letterlijk. Op de vraag hoe het was om voor het eerst gezoend te worden, zegt hij: nat. Hij kan zich niet verplaatsen in de behoeften van anderen en voelt niet aan iemand bijvoorbeeld een schouderklopje wil. Raymonds bovenlichaam gaat soms ritmisch heen en weer. Hij wekt daarmee de indruk zwakbegaafd te zijn, maar blijkt in werkelijkheid hoogbegaafd. Als een doosje met een paar honderd tandenstokers op de grond valt, ziet hij in een oogopslag hoeveel het er zijn. 

Mensen met een stoornis in het autistische spectrum, zoals Asperger, hebben een sociale beperking maar zijn bepaald niet dom. Ze studeren en vinden over het algemeen een goede baan, soms zelfs een leidinggevende functie. Ze blinken uit in IT-functies en werk met getallen.

Het is echter niet altijd makkelijk om met autisten om te gaan. Bij collega's roepen ze vaak weerstand op. ‘Ik heb op mijn werk een baas met autistische trekjes', zegt John, een radiojournalist ‘Hij heeft geen flauw benul van wat er in de omgeving omgaat en is niet gevoelig voor de behoeften van de markt. Vernieuwing is uit den boze en als het zo doorgaat, haalt hij ons marktaandeel onderuit. Het baart me zorgen dat alleen mijn programma bovengemiddeld scoort.' 

Johns baas zit het merendeel van de dag met de deur dicht achter zijn computer. De vitrinekasten in zijn luxe werkkamer staan vol met modeltreinen. ‘Dat is zijn hobby', smaalt John. ‘Hij zou bij het spoor moeten gaan werken, hij heeft meer met treinen dan met mensen.' Maar hoe komt zo'n man dan op zo'n plek? ‘Hij is geweldig met cijfers, weet de kosten te drukken en aandeelhouders kunnen op hem bouwen.' 

Omgaan met autisten

Het contact met je autistische collega of baas wordt waarschijnlijk een stuk beter als je je in zijn wereld probeert in te leven. Stel je voor dat je een blinddoek op hebt (dus geen lichaamstaal ziet) en alles letterlijk neemt wat de ander zegt. Alleen met logisch nadenken kom je erachter wat hij bedoelt. Je zult zien dat dit redeneren om tot oplossingen te komen tijd vreet en uiterst vermoeiend is. 

De les hieruit: wees duidelijk en zo min mogelijk dubbelzinnig tegen je autistische collega of baas. Bied structuur en beperk onverwachte prikkels. Geef ruimte voor wat zonderling gedrag. Als niet-autist kun je je namelijk wel verplaatsen in zijn wereld, maar omgekeerd is dat de autist door de stoornis in zijn hersenen niet gegeven.

Verder is het belangrijk je te realiseren dat je in de relatie met deze collega of leidinggevende altijd erkenning en waardering zult missen. John ontdekte dat hij gefrustreerd was, omdat hij nooit een compliment kreeg voor zijn goedlopende programma. Wat hij kan doen, is zelf een taart meenemen om het succes te vieren. 

Vernieuwing is een probleem voor de autist die hecht aan routine en wars is van verandering. Overval hem daarom nooit met briljante ingevingen, maar presenteer je idee op een vast moment, bijvoorbeeld in een jaarplan. Betrek hem er vervolgens bij door op financieel of ander gebied input te vragen.